Podkręcanie jest często wykorzystywane w kontekście procesorów CPU lub GPU, ale możesz również podkręcić RAM (z ang. Random Access Memory czyli pamięć o dostępie swobodnym), aby osiągnąć większe prędkości.
Prędkość pamięci RAM, mierzona w MHz, odnosi się do szybkości przesyłania danych. Im szybsze przesyłanie danych, tym większa wydajność pamięci RAM. Podkręcanie pamięci RAM polega na modyfikacji określonych parametrów, takich jak timingi i napięcia, aby umożliwić modułom działanie z większymi prędkościami, niż te, które miały na początku.
Zmiana częstotliwości zegara lub napięcia może unieważnić wszelkie gwarancje na produkt, a także obniżyć stabilność, bezpieczeństwo i wydajność oraz skrócić żywotność procesora i innych komponentów.
Jak działa podkręcanie pamięci RAM?
Pamięć RAM komputera przechowuje dane wykorzystywane przez procesor. Jak w przypadku każdego wąskiego gardła, im dłużej procesor CPU czeka na informację, której potrzebuje od pamięci RAM, tym mniej wydajne działanie. Większa prędkość pamięci RAM może zapewnić szybszy przepływ danych do procesora, potencjalnie zwiększając wydajność komputera.
Wydajność pamięci RAM zależy przede wszystkim od jej częstotliwości roboczej, a także od charakterystyki opóźnienia, które są często nazywane „timingami”.
Pamięć RAM o wyższej częstotliwości szybciej przesyła dane. Jednak w przypadki timingów niższa jest w rzeczywistości lepsza. Jest tak, ponieważ każde taktowanie odpowiada pewnemu opóźnieniu lub czasowi pomiędzy operacjami. Im mniej czasu pomiędzy operacjami, tym lepiej.
Częstotliwość i timingi
W idealnym świecie pamieć RAM miałaby wysokie częstotliwości i niskie timingi. Te dwa parametry należy rozpatrywać łącznie, aby określić ogólną wydajność pamięci RAM.
Zwykle trzeba pójść na kompromis, aby podnieść jedno lub obniżyć drugie. Mówiąc najprościej, gdy moduł pamięci działa w wysokiej częstotliwości, trudniej jest zachować jego stabilność. Aby zrównoważyć problemy ze stabilnością przy dużych prędkościach, często zwiększa się timingi pamięci. Zwiększa to czas (opóźnienie) pomiędzy operacjami i pomaga utrzymać stabilność transferu. Zwiększone opóźnienie obniży wydajność i potencjalnie wyeliminuje korzyści z wyższej częstotliwości, w zależności od wielkości wzrostu częstotliwości.
Producenci modułów pamięci wiedzą o tym i starannie wybierają układy pamięci dla każdego urządzenia typu stick, testowania i parowania modułów pamięci, które mogą osiągnąć najwyższą możliwą wydajność. Te dodatkowe właściwości i wysiłek często skutkują wyższą ceną, dlatego też szybka pamięć RAM z niskim opóźnieniem jest zwykle droższa.
Oba parametry są ważne, ale ogólnie rzecz biorąc, wyższe częstotliwości są często ważniejsze od timingów w kontekście wpływu na wydajność dla przeciętnego użytkownika.
Oto przykład etykiety pamięci RAM, która wskazuje specyfikacje częstotliwości i timingów. To jest moduł DDR4, który działa w częstotliwości 3200 MHz. Ciąg liczb, w tym przypadku 14-14-14-34, odnosi się do podstawowych timingów pamięci RAM.
Ustalenie standardu podstawowego
Podczas podkręcania dowolnego sprzętu, w tym pamięci RAM, ważne jest, aby przed zmodyfikowaniem jakichkolwiek ustawień ustalić podstawowy poziom wydajności. Pozwoli Ci to wyraźnie zobaczyć wyniki Twoich działań i porównać różnicę z wydajnością zasobów.
Przed jakąkolwiek próbą podkręcania uruchom narzędzie testujące, aby ustalić ten standard podstawowy. Istnieje kilka programów, które pozwolą Ci to zrobić, takich jak memtest86+ (wymaga dysku rozruchowego), Aida64, MaxxMEM2 lub oprogramowanie do testowania wydajności. Po uruchomieniu wybranego testu porównawczego pamiętaj o śledzeniu wyników w celu późniejszego porównania.
Następnie można rozpocząć podkręcanie. Omówimy trzy różne techniki podkręcania pamięci RAM dla początkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych overclockerów.
Początkujący użytkownicy: Intel® XMP
Jeśli dopiero zaczynasz podkręcać pamięć RAM, możesz się przekonać, że technologia Intel® Extreme Memory Profile (Intel® XMP) to świetny sposób na osiągnięcie ultraszybkich prędkości bez konieczności zagłębiania się w szczegóły. Moduły pamięci kompatybilne z Intel® XMP mają z góry określone optymalne ustawienia, a wiele płyt głównych może je wykryć i automatycznie zastosować bez konieczności ręcznej modyfikacji częstotliwości, timingów i napięcia.
Aby znaleźć ustawienia Intel® XMP, musisz wejść w BIOS swojego komputera.
Często ustawienie Intel® XMP oferuje możliwość przełączania się między wieloma profilami, które zapewniają różne poziomy wydajności podkręcania. Może się to różnić w zależności od producenta płyty głównej i pamięci, ale zwykle jeden zapewnia stabilniejszy overclock, podczas gdy inny może mieć bardziej ambitne cele wydajnościowe. Wybierz to, co najbardziej Ci odpowiada i pamiętaj, że możesz to później zmienić.
Wybierz profil, którego chcesz użyć, zapisz i zastosuj swoje ustawienia, a następnie ponownie uruchom komputer.
Intel® XMP upraszcza podkręcanie pamięci RAM, dzięki zastosowaniu prawidłowych ustawień modułów zgodnie z zaleceniami producenta modułu pamięci.
Na zrzucie ekranu powyżej widać ustawienia wykorzystywane przez nasze moduły RAM:
- Ustaw częstotliwość pamięci na 3200 MHz.
- Ustaw timingi na 14-(14)-14-34.
- Ustaw napięcie pamięci na 1,35 V.
Po wprowadzeniu zmian i ponownym uruchomieniu komputera przejdź do oprogramowania, którego użyłeś, aby uzyskać pierwszy wynik testu porównawczego i uruchom je ponownie. W przykładach poniżej użyliśmy Aida64, który oferuje bezpłatny okres próbny.
Zasób: osiągamy wyniki między 32 a 33 GB/s przy opóźnieniu 60 ns (nanosekund).
Po aktywacji Intel® XMP osiągamy wyniki między 46 a 48 GB/s. Opóźnienie spadło teraz do zaledwie 47 ns.
Użytkownicy średnio zaawansowani: zaawansowane profile pamięci
Chociaż Intel® XMP jest prosty w obsłudze i optymalizuje wydajność zgodnie ze specyfikacjami producenta, może nie zapewniać elastyczności i poziomu dostosowania, którego niektórzy użytkownicy mogą chcieć.
Jeśli chcesz wprowadzić te zmiany samodzielnie, to niektóre płyty główne zapewniają dostęp do narzędzi do dostosowania ustawień pamięci. (Nie wszystkie płyty główne oferują tak zaawansowane profile pamięci. Zwykle można je znaleźć w wysokiej klasy płytach głównych zaprojektowanych dla entuzjastów overclockingu). Jest to idealne rozwiązanie dla użytkowników, którzy potrzebują bardziej szczegółowej kontroli niż oferuje Intel® XMP, ale niekoniecznie interesuje ich ręczne dostosowywanie najdrobniejszych szczegółów poszczególnych ustawień.
Aby rozpocząć ten proces, przejdź do systemu BIOS.
W systemie BIOS przejrzyj menu i znajdź sekcję, która pozwala dostosować profile pamięci. Jeśli masz problemy ze zlokalizowaniem tych opcji, sprawdź dokumentację płyty głównej, aby uzyskać więcej informacji.
Po znalezieniu tej sekcji będziesz mieć dostęp do menu, w którym możesz wybierać między różnymi kombinacjami częstotliwości, timingów i napięć pamięci. Metoda prób i błędów to często najlepsze rozwiązanie: przetestuj różne opcje, aż znajdziesz tę, która najlepiej pasuje do konfiguracji Twojego sprzętu.
W naszym przypadku próbowaliśmy kilku opcji, aż w końcu użyliśmy profilu 3400 MHz. Jest to wzrost o 200 MHz w porównaniu z profilem Intel® XMP 3200 MHz, o 734 MHz wyższy niż standardowa częstotliwość zasobów 2666 MHz. Ten profil ma również krótsze timingi, co poprawia ogólną wydajność pamięci RAM.
Teraz mierzymy od 50 do 53 GB/s przy opóźnieniu 45 ns.
Wyraźnym ograniczeniem naszego przykładu jest fakt, że korzystamy z czterech modułów 8 GB. Jednym ze sposobów na osiągnięcie wyższej wydajności podkręcania byłoby zmniejszenie liczby zainstalowanych modułów do dwóch, ponieważ wiele płyt głównych ma trudności z utrzymaniem wyższych prędkości, gdy obciążenie gniazd pamięci jest zwiększone.
Podobnie jak w przypadku innych metod podkręcania pamięci RAM, po każdej wprowadzonej zmianie należy ponownie uruchomić system i przeprowadzić test porównawczy, aby porównać wyniki i zapewnić stabilność systemu.
Zaawansowani użytkownicy: ręczne podkręcanie pamięci
Zaawansowani overclockerzy mogą chcieć jeszcze bardziej szczegółowej kontroli poza profilem Intel® XMP i zaawansowanym profilem pamięci. Jeśli tak, ręczne wprowadzenie zmian może być najlepszym rozwiązaniem. Pamiętaj jednak, że to może być czasochłonne. Często zdarza się, że nawet doświadczeni overclockerzy pamięci poświęcają wiele godzin, aby ostatecznie uzyskać niewielki wzrost wydajności. Jednak ta metoda pozwala na najbardziej precyzyjną kontrolę podkręcania, co dla niektórych użytkowników będzie rozwiązaniem idealnym.
Podstawowa zasada ręcznego podkręcania pamięci RAM jest dość prosta i jest podobna do procesu podkręcania procesora CPU. Polega ona na starannym dostosowywaniu ustawień, takich jak timingi pamięci z BIOS-u, w celu znalezienia kombinacji, która zwiększy prędkości, przetestowaniu, czy proces się powiódł, a następnie ponownej próbie, aż do osiągnięcia idealnej równowagi między maksymalną stabilną częstotliwością a najkrótszymi timingami.
Dostosowując częstotliwości, napięcia i timingi pamięci RAM tak, aby znaleźć odpowiednią równowagę dla sprzętu, pamiętaj o następujących kwestiach:
- Aby ustabilizować wyższe częstotliwości, musisz zwiększyć (wydłużyć) timingi. Może to również wymagać podwyższania napięcia.
- Aby zwiększyć wydajność, gdy bieżąca częstotliwość jest stabilna, należy zmniejszyć (skrócić) timingi.
- Jeśli chcesz ustawić krótsze timingi, postępuj metodycznie. W przypadku większości płyt głównych istnieje szeroki wachlarz ustawień timingów, które można zmienić w systemie BIOS.
- Wiele programów narzędziowych BIOS wyświetla domyślne timingi. Na przykład, jeśli Twoja pamięć używa timingów 15-15-36, możesz spróbować zmienić je na początek na 14-14-34.
- Po eksperymentowaniu z timingami pamięci może być konieczne zmodyfikowanie napięcia wejściowego pamięci. Podobnie jak w przypadku podkręcania procesora CPU, zwiększenie napięcia wejściowego komponentu spowoduje wyższe zużycie energii i wyższą moc cieplną.
- Napięcie pamięci jest kluczowym składnikiem stabilnego podkręcenia. W standardowym przypadku podkręcania pamięci należy rozważyć napięcie 1,5 V jako maksymalne, ale starać się je obniżyć, jeśli jest to możliwe. Zachowaj ostrożność przy zmianach napięcia i utrzymuj je na jak najniższym poziomie podczas testowania.
- Niektóre płyty główne nie obsługują pamięci o wysokich napięciach, w związku z czym nie uruchomią się, gdy ustawisz zbyt wysokie napięcie. Spróbuj niższego napięcia.
- Podczas podkręcania pamięci RAM często pojawia się pułap, po którego przekroczeniu nie uzyska się dodatkowego wzrostu wydajności. Po osiągnięciu określonej częstotliwości jej dalsze zwiększanie może nie zapewnić lepszej wydajności, ponieważ płyta główna automatycznie dostosowuje timingi, aby utrzymać stabilność systemu. Jeśli zauważysz, że po dalszym dostosowywaniu nie zyskujesz dodatkowej wydajności, to bardzo możliwe, że osiągnąłeś limit możliwości Twojego sprzętu.
- Może upłynąć sporo czasu, zanim znajdziesz odpowiednią kombinację częstotliwości, napięć i timingów dla Twojego sprzętu.
- Wprowadzaj niewielkie, stopniowe zmiany dowolnych ustawień i sprawdzaj stabilność między kolejnymi próbami.
Po ustawieniu kombinacji, która Twoim zdaniem może się powieść, uruchom ponownie system Windows i przetestuj za pomocą narzędzia testowego, aby sprawdzić stabilność i wzrost wydajności. Jeśli chcesz nadal próbować uzyskać lepszą wydajność, wróć do systemu BIOS i kontynuuj proces testowania.
Zapisz swoje ustawienia za każdym razem, kiedy znajdziesz kombinację, która zapewnia pomyślne uruchomienie systemu i podkręcanie, nawet jeśli chcesz nadal próbować uzyskać lepszą wydajność. Możliwe, że wiele prób się nie powiedzie, a wszelkie wprowadzone zmiany zostaną utracone po nieudanej próbie. Zapisywanie tak często, jak to możliwe, oszczędza czas i sprawia, że nie musisz zaczynać od nowa przy każdej nowej próbie.
Stabilność systemu
Jeśli Twój system nie uruchamia się ponownie po wprowadzeniu nowych ustawień:
- Spróbuj nieznacznie zwiększać napięcie pamięci i napięcie IMC, aby pozwolić na wyższe częstotliwości. Zachowaj ostrożność, zwiększając napięcia. Rób to stopniowo i zwróć uwagę na wszelkie ostrzeżenia wysyłane przez płytę główną.
- Zmniejsz częstotliwość do niższego poziomu i spróbuj ponownie.
- Zmień swoje timingi. Niektóre kombinacje częstotliwości i timingów nie działają. Jedynym sposobem, aby się dowiedzieć, jest kontynuowanie testów aż do odniesienia sukcesu.
Maksymalne wykorzystanie pamięci RAM
Podkręcanie pamięci RAM jest stosunkowo prostym sposobem na zwiększenie wydajności sprzętu i może mieć istotny wpływ na wydajność systemu. Wykonanie powyższych kroków powinno pomóc Ci uzyskać najszybszą możliwą prędkość z pamięci RAM i jak najwięcej korzyści z Twojego sprzętu.
Przeczytaj więcej o pamięci RAM tutaj lub sprawdź nasz przewodnik na temat podkręcania procesora CPU, aby dowiedzieć się także, jak maksymalnie wykorzystać swój procesor.